BỆNH VÀNG LÁ THỐI RỄ HẠI CÂY CÓ MÚI

BỆNH VÀNG LÁ THỐI RỄ HẠI CÂY CÓ MÚI nguyenhieu.richter@gmail.com

1. Triệu chứng     Trên lá: Khi bệnh mới xuất hiện, lá bị vàng cả phiến lá và gân lá (Hình 1), có thể vàng một vài nhánh hay trên toàn cây (Hình 2), ban đầu các lá già vàng trước sau đó đến các lá non, lá vàng dễ bị rụng, khi có gió lá già phía dưới rụng trước sau đó đến lá trên. Chất lượng trái kém và bị rụng sớm. Hình 1: Lá vàng cả phiến và gân Hình 2: Một vài nhánh trên cây bị vàng khi bệnh mới xuất hiện.     Rễ: Nhánh cây bị bệnh hướng nào thì rễ cũng thường bị hư thối ở hướng đó. Bộ rễ bị thối từ rễ nhỏ lan dần vào trong rễ lớn, rễ bị thối có màu nâu vỏ rễ tuột ra khỏi phần gỗ, bên trong có sọc nâu lan dần vào rễ cái, rễ mất khả năng hấp thu nước và dinh dưỡng nuôi cây, từ đó làm cành bị chết khô. Khi cây bị bệnh nặng, tất cả rễ đều bị thối đen và chết, cuối cùng là chết toàn cây.     Trong thực tế thường xảy ra tình trạng vườn bị nhiễm cùng một lúc hai loại bệnh vàng lá thối rễ và vàng lá gân xanh. Trường hợp này bệnh vàng lá gân xanh xảy ra càng trầm trọng hơn. Nguyên nhân là khi cây bị bệnh vàng là thối rễ thì bộ rễ bị thiệt hại không hấp thu được dinh dưỡng, cây thường suy bị suy yếu sức đề kháng dẫn đến bệnh vàng lá gân xanh có điều kiện phát sinh, phát triển nặng hơn.     Hình 3:Vỏ rễ tuột khỏi phần gỗ Hình 4: Sọc nâu trong rễ bị thối  2. Tác nhân    Bệnh vàng lá thối rễ do nhiều tác nhân gây ra, gồm các loài nấm Fusarium, Phytophthora, Pythium và tuyến trùng. Trong đó, tác nhân chính là nấm Fusarium solani và có sự tương tác giữa nấm F. solani với tuyến trùng. Tuyến trùng tấn công làm rễ tổn thương sau đó nấm Fusarium mới tấn công vào. Cũng có thể do nấm Phytophthora tấn công rễ trước tạo nên vết thối sau đó nấm Fusarium tấn công vào sau. Tuy nhiên, mảng rễ bị thối do oi nước là cửa ngõ chính để nấm F. solani xâm nhập và gây hại. Nấm F. solani  còn là tác nhân của bệnh thối rễ của nhiều loại cây ăn trái khác tại đồng bằng sông Cửu Long. 3. Điều kiện phát sinh, phát triển bệnh     Nấm Fusarium solani luôn hiện diện trong đất nhưng không xâm nhập trực tiếp vào rễ. Nấm xâm nhập chủ yếu qua các mảng thối ở rễ non khi rễ bị oi nước trong một thời gian dài. Bên cạnh đó, vết thương cơ giới, do tuyến trùng và côn trùng tạo ra cũng là cửa ngõ để nấm xâm nhập và gây hại. Đất vườn có thành phần sét, không được bổ sung phân hữu cơ nên dẻo quánh trong khi thừa nước khiến vườn bị oi nước trong mùa mưa và chai cứng trong mùa nắng; trong khi đất lại dễ bị khô nứt trong mùa nắng làm ảnh hưởng xấu đến sự phát triển hệ thống rễ và tạo điều kiện cho các loại dịch hại trong đất tấn công. Đất vườn cũ, vườn thiếu chăm sóc, không được phù sa bồi đắp, đất bị chua, có độ pH thấp từ  3,9 đến 4,5, thiếu vi lượng bệnh dễ xuất hiện và xảy ra trầm trọng hơn.     Vườn lạm dụng phân hóa học ít dùng phân hữu cơ, không bón vôi cho đất cũng là điều kiện giúp bệnh phát triển và gây hại nặng. Vườn xử lý ra hoa (nghịch vụ) bằng biện pháp xiết nước khi tưới nước trở lại hoặc gặp mưa dễ làm cho rễ mẫn cảm với nấm bệnh. * Quy luật phát sinh bệnh     Từ khi nấm bắt đầu xâm nhập cho đến khi triệu chứng bệnh thể hiện cần có thời gian ủ bệnh vài tháng; do đó , bệnh không xuất hiện ngay trong mùa mưa, lúc đất bị oi nước, mà bệnh thường xuất hiện nghiêm trọng trong đầu mùa nắng, khoảng tháng 11 và 12 dương lịch hằng năm (Hình 5). Cây chết hàng loạt vào tháng 1 đến tháng 4 dương lịch và có thể tiếp tục kéo dài trong mùa mưa năm sau. Đối với các vườn mới lên liếp từ đất ruộng để trồng cây có múi, cây bắt đầu chết vì bệnh thối rễ từ năm thứ 5 cho đến năm thứ 7 trở về sau, tùy cách canh tác của từng vườn.     Đối với các vườn đã lên liếp lâu năm và được cải tạo lại để trồng cây có múi (bưởi, cam hoặc quít) thì cây trồng bắt đầu bị thối rễ chết cây vào sau vụ thu hoạch trái thứ 2 và cây chết nhiều sau khi thu hoạch trái lần thứ 3 và lần thứ tư. Hình 5: Cây rụng lá và chết trong các tháng mùa nắng 4. Biện pháp quản lý bệnh    Điều kiện ngoại cảnh đặc trưng của đồng bằng sông Cửu Long là đất có thành phần sét cao và tình trạng vườn bị oi nước trong mùa mưa lũ là hai yếu tố chính giúp nấm F. solani xâm nhập và gây hại. Trong khi tập quán không bón phân hữu cơ, không bổ sung vôi cho đất là hai nguyên nhân chủ yếu khiến bệnh thối rễ cây có múi trầm trọng hơn. Do vậy, để quản lý bệnh hiệu quả cần khắc phục tập quán canh tác không phù hợp với điều kiện tự nhiên của nhà vườn được phân tích ở trên. 4.1. Đối với vườn cây có múi hiện có     - Xẻ rãnh thoát nước tốt trong mùa mưa tránh vườn bị ngập úng cục bộ trong mùa mưa     - Hàng năm bón bổ sung vôi cho vườn cây có múi với liều lượng 1-2 kg/gốc.     - Bồi bùn cho vườn vào mùa nắng với lớp bùn dày không quá 5 cm để trả lại cho vườn một số dưỡng chất và chất hữu cơ.     - Sử dụng phân hữu cơ hoai mục kết hợp với nấm đối kháng Trichoderma, Streptomyces để bón cho cây nhằm giúp cân bằng hệ sinh vật đất, hạn chế nấm gây bệnh. Liều lượng bón là 3 – 5 kg/gốc/năm.     - Thường xuyên tỉa cành, tạo tán cho cây, cắt tỉa, loại bỏ những cành già yếu, sâu bệnh,…để giúp cây thông thoáng và thúc đẩy chồi mới hình thành mạnh.     - Giữ cỏ trong vườn để che phủ đất và bốc thoát hơi nước trong mùa mưa, giữ ẩm trong mùa khô.     - Khi trong vườn mới xuất hiện bệnh vàng lá thối rễ cần cắt bỏ phần rễ bị bệnh đem tiêu hủy rồi sử dụng thuốc hóa học gốc Metalaxyl (bôi thuốc vào vết cắt và xử lý đất) để diệt trừ nấm nhằm giảm mật số mầm bệnh. Lưu ý cách áp dụng thuốc đúng khi xử lý đất là nên xới nhẹ quanh gốc trước khi tưới thuốc để thuốc phân tán đều, áp dụng thuốc 2 – 3 lần; sau xử lý thuốc 20 ngày, sử dụng nấm đối kháng cho cây. Nên bón thêm phân lân và tưới thuốc kích thích ra rễ. Trường hợp có sự hiện diện và gây hại của tuyến trùng có thể sử dụng thuốc trừ tuyến trùng như Mocap, Regent 0.3G…rải vào vùng rễ của cây. 4.2. Đối với vườn trồng mới     - Lên liếp có độ cao phù hợp để mực nước trong vườn bảo đảm cách mặt liếp từ 50 cm trở lên. Nên đắp mô cao để dễ thoát nước. Đất đắp mô nên là lớp đất mặt được phơi khô và phải được xử lý thật kỹ. Bón lót phân hữu cơ trong mô trước khi trồng.     - Đê bao: Cây cam chịu ngập úng kém, nhưng cần đủ ẩm độ để cây phát triển, do đó phải có bờ bao và cống thoát nước, nhằm chủ động quản lý nước trong mương vườn và ẩm độ trong vườn.     - Sau trồng tưới ướt ẩm đất, vào mùa khô, nên tưới nước thường xuyên khoảng 2 ngày/ lần để cung cấp đủ nước cho cây. Tránh tưới nước quá dư thừa làm ẩm độ đất cao, tạo điều kiện thuận lợi cho mầm bệnh trong đất phát triển và gây bệnh.     - Vùng có nhiều tuyến trùng có thể trồng cây vạn thọ trong vườn để hạn chế mật số của tuyến trùng.   Bên cạnh việc thiết kế vườn hợp lý, chăm sóc cây tốt, nhà vườn cần áp dụng các biện pháp kỹ thuật. LƯU Ý:  Nhà vườn cần kết hợp với bộ sản phẩm phân bón OCEWA VINAXANH để có kết quả tốt nhất.

liên hệ mua hàng: 0907.779.338